II gimnazjum

Śladami przeszłości 2

Historia

Przyczyny wojny domowej w Anglii w połowie XVII wieku:
<ul>
<li>Zmniejszenie znaczenia parlamentu angielskiego za panowania Henryka VIII i jego córki Elżbiety I;</li>
<li>Próba kontynuowania samodzielnych rządów przez Karola I Stuarta - dalsze ograniczenie zadań parlamentu;</li>
<li>Liczne wojny, obciążenie Anglii wielkimi wydatkami;</li>
<li>W celu zdobycia funduszy na prowadzenia dalszych działań wojennych Karol I nakładał na poddanych nowe podatki oraz wysokie kary pieniężne;</li>

Absolutyzm to forma rządów występująca w Europie w XVII i XVIII wieku, w której panujący władca skupiał w swym ręku pałnię władzy (władzę wykonawczą, ustawodawczą oraz sądowniczą). 
W wyniku procesów historycznych zachodzących we Francji doszło do ukształtowania się w tym państwie w XVII wieku nowej formy rządów - absolutyzmu. Władza arystokracji oraz hugenotów została ograniczona na rzecz rozległych uprawnień króla. Dzięki sprawnie działającej administracji oraz stłumieniu wszelkich powstań ludowych (buntu możnych oraz mieszczaństwa) pełną władzę absolutną we Francji osiągnął Ludwik XIV - "Król Słońce". Był on najważniejszym prawodawcą oraz najwyższym sędzią w swym państwie. Arystokracja została pozbawiona wszelkiej władzy i zgromadzona na dworze królewskim w Wersalu, gdzie podlegała ścisłej kontroli monarchy. Ludwik XIV nie liczył się z prawami stanów, swoją wolę uważał za jedyne źródło prawdy. Rozbudował system policyjny.  Poddanych zamykano nawet za najmniejsze przewinienia, więzienia były przepełnione. Bastylia stanowiła symbol francuskiego absolutyzmu. Do więzienia poddani trafiali bez wyroku sądu, wystarczyło jedynie polecenie władcy. Zgodnie z głoszoną zasadą "Państwo to ja" Ludwik XIV uważał, że jego decyzje są jednoznaczne z wolą całego narodu. W rządzeniu pomagali mu jedynie jego najwierniejsi doradcy. Z ich pomocą król uchwalał podatki, ustanawiał prawa, wypowiadał wojny, a także zawierał pokoje oraz sojusze. W 1685 roku, w celu pozbycia się swoich ostatnich przeciwników odwołał "Edykt nantejski". Ponadto zreformował armię, usprawnił francuską gospodarkę, doprowadził do rozwoju francuskiej kultury oraz sztuki. Umierając w 1715 roku Ludwik XIV pozostawił po sobie sprawnie funkcjonujące państwo - monarchię absolutną, która stała się wzorem dla innych europejskich władców (Rosji, Prus oraz Austrii).

Monarchia parlamentarna (Anglia) - charakteryzuje się tym, że sprawowanie władzy należy do parlamentu, który wydaje ustawy, określa skład rządu oraz zasady polityki. Monarcha sprawuje raczej funkcje reprezentacyjne zgodnie z powiedzeniem: "Król panuje, ale nie rządzi".

Skutki wojen toczonych przez Rzeczpospolitą w pierwszej połowie XVII wieku:
<ul>
<li>Powstanie Bohdana Chmielnickiego, wojny z Rosją, Turcją oraz Szwecją przyczyniły się do znacznego osłabienia Rzeczypospolitej. </li>
<li>W wyniku walk znacznie spadła liczba ludności, terytorium Rzeczypospolitej zmiejszyło się z prawie miliona do 733 tysięcy km2. Wiele kwitnących w XVI wieku osad zamieniło się w pustki - ziemie opustoszały.</li>

Polityka prowadzona przez polską szlachtę wobec Kozaków.

Przegieg powstania Bohdana Chmielnickiego:
Problem kozacki był jednym z największych problemów wewnętrzynych Rzeczypospolitej w I połowie XVII wieku. W latach 1591-1638 na Ukrainie doszło do 6 dużych powstań kozackich. Największe powstanie Kozaków zaporoskich wybuchło w 1648 roku. Od nazwiska przywódców Kozaków nazwane jest ono powstaniem Bohdana Chmielnickiego.
<ul>
<li>
1648 rok - wybuch powstania - wojska Rzeczpospolitej zostały pokonane w bitwach nad Żółtymi Wodami, pod Korsuniem oraz Piławcami.</li>
<li>
1649 rok - król Jan Kazimierz zawarł z Kozakami ugodę w Zborowie (Bohdan Chmielnicki uzyskuje tytuł hetmana kozackiego, nastąpiło zwiększenie rejestru kozackiego).</li>

Następstwa powstania kozackiego na Ukrainie dla dalszych losów Rzeczypospolitej:
<ul>
<li>Powstanie kozackie osłabiło wewnętrznie Rzeczypospolitą, która utraciła wówczas znaczną część swojego terytorium.</li> 
<li>Na mocy pokoju zawartego w Andruszowie (1686 r.) nastąpił podział Ukrainy na Ukrainę prawobrzeżną (przyznano ją Rzeczypospolitej) oraz Ukrainę lewobrzeżną (przyznano ją Rosji).</li>
<li>Powstanie na Ukrainie spowodowało wzrost znaczenia Rosji i Turcji, które wykorzystały wojnę domową do własnych celów. </li>
<li>Kijów już nigdy nie powrócił w granice Rzeczypospolitej. </li>
<li>W wyniku powstania Chmielnickiego nastąpił upadek gospodarstw chłopskich, spadek popytu na polskie zboże, Rzeczpospolita przestała być "spichlerzem Europy". Tereny naszego kraju uległy spustoszeniu, nastąpił spadek liczby ludności.</li>
</ul>

Przyczyny sukcesów Szwedów w początkowej fazie potopu:
<ul>
<li>Doświadczona w bojach, liczna (40 tys. żołnierzy) armia szwedzka szybko zajmowała kolejne ziemie Rzeczypospolitej;</li>

Postanowienia zawarte w traktatach welawsko-bydgoskich:
<ul>
<li>Jan Kazimierz zrezygnował ze zwierzchności lennej nad należącymi do Hohenzollernów Prusami Książęcymi (od 1657 roku Prusy Książęce nosiły nazwę Księstwa Pruskiego);</li>
<li>Zezwolił wojskom Fryderyka Wilhelma na przemarsz przez Prusy Królewskie, dzięki czemu oddziały elektora mogły swobodnie przemieszczać się z jednej części państwa do drugiej;</li>

Kryzys Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVII wieku:
<ul>
<li>Wyniszczające wojny z Turcją, Rosją oraz Szwecją (potop szwedzki);</li>
<li>Powstanie Kozaków pod wodzą Bohdana Chmielnickiego;</li>

W XVII oraz w pierwszej połowie XVIII wieku w Rzeczpospolitej królował sarmatyzm. Jego podstawę stanowiła ideologia wywodząca polską szlachtę od starożytnego ludu Sarmatów. Sarmatyzm integrował szlachtę

Najsłynniejsze zabytki barokowe w Polsce:
<ul>
<li>Pałac w Wilanowie; </li>
<li>Kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie; </li>
<li>Kościół jezuitów w Poznaniu;</li> 
<li>Kościół św. Anny w Krakowie;</li>
<li>Kaplica Wazów w Katedrze Wawelskiej;</li>
<li>Kościół Wizytek w Warszawie;</li>
<li>Kaplica Królewska w Gdańsku;</li>
<li>Kościół w Świętej Lipce;</li>
<li>Pałac Czapskich w Warszawie;</li>
<li>Pałac Sapiehów w Warszawie;</li>
<li>Pałac Krasińskich w Warszawie;</li>
<li>Kościół Imienia Jezus we Wrocławiu;</li>
</ul>

Komentarze