Porównanie sytuacji politycznej i gospodarczej w trzech zaborach w drugiej połowie XIX w.
Zabór rosyjski - Królestwo Polskie
Królestwo Polskie przejęło długi Królestwa Warszawskiego. Było tak wyniszczone wojnami napoleońskimi, że mimo pomocy Rosji groziło mu bankructwo. Dopiero minister skarbu - Ksawery Drucki - Lubecki uzdrowił finanse państwa. Jego zasługą było zrównoważenie budżetu Królestwa oraz rozwój przemysłu włókienniczego (Zgierz, Zduńska Wola, Pabianice, Lublin).
Duży wpływ na powyższą sytuację miało skorzystanie z ceł protekcyjnych wprowadzonych przez Rosję. Z drugiej strony - bardzo niskie cła na towary produkowane w Rosji (1-3% wartości towaru) spowodowały, że Rosja stała się chłonnym rynkiem zbytu.
W Królestwie Polskim rozwijał się również przemysł wydobywczy (rudy żelaza i miedzi) w Zagłębiu Staropolskim, w okolicach Kielc i Sandomierza.
Uprzemysłowienie przyczyniło się do szybkiego rozwoju miast. Przykład Łodzi, która w krótkim czasie z małego miasteczka stał się dużym miastem przemysłowym (głównym ośrodkiem przemysłu włókienniczego na polskich ziemiach pod zaborami).
W 1828 r. w Warszawie założono Bank