Rozwój gospodarczy w trzech zaborach:

Zabór rosyjski 

• Intensywy rozwój przemysłu miał miejsce w II poł. XIX wieku na terenie Królestwa Polskiego. Sprzyjało temu zniesienie przez władze rosyjskie barier celnych oraz instnienie rozwiniętych ośrodków przemysłowych - warszawskiego, łódzkiego i zagłębiowskiego. 
• Najlepsze warunki rozwoju uzyskał w tym okresie bawełniany przemysł włókienniczy (Łódź).
• W okręgu warszawskim obok zakładów metalurgicznych (Warszawa) i włókienniczych (Żyrardów) pojawiły się również zakłady przemysłu galanteryjnego (obuwniczego).
• Okręg zagłębiowski był zdominowany przez przemysł hutniczy oraz górnictwo węgla kamiennego.