Wyobraź sobie, że podróżujesz przez XVII-wieczną Polskę. W przydrożnej gospodzie słyszysz rozmowę dwóch szlachciców. - Słyszałeś waćpan? - mówi niższy, łysy, za to z wąsami. - Są tacy, którym liberum veto się nie podoba! - Ale my odebrać go sobie nie damy! - piszczy wyższy, z bujną czupryną, lecz bez wąsów. - A gdyby kto chciał, to zaraz krzyknę: liberum veto! Co ty na to? - zwraca się do ciebie. Napisz, co powiesz szlachcicom.

- Zasada "liberum veto" jest szkodliwa dla państwa. Każdy każdy poseł ma prawo na zerwania obrad sejmu, jeśli tylko nie zgadza się z proponowaną ustawą. W Rzeczpospolitej za często dochodzi do zerwania sejmów, przez co nieważne stają się wszystkie podjęte dotychczas uchwały. Liberum veto stało się istrumentem politycznego oddziaływania na sprawy polskie, z którego najczęściej korzystają magnaci, ale także cudzoziemscy władcy, którzy przekupują posłów i zachęcają co zrywania sejmów. 

A. W jaki spobób niektórzy magnaci szkodzili państwu? Dlaczego to robili?

- W XVII stuleciu Rzeczpospolita potrzebowała reform. Należało znieść wolną elekcję i wzmocnić władzę króla poprzez wprowadzenie silnej, stałej armii oraz ustanowienie jednolitych podatków. Magnaci sprzeciwiali się reformom, gdyż w dobrze zarządzanym państwie utraciliby swą dotychczasową pozycję i przestaliby być niezależnymi władcami swoich "państewek", musieliby słuchać monarchy. Magnaci szkodzili państwu poprzez:

- zawieranie politycznych układów z monarchami obcych państw;

- namawianie posłów do częstego zgłaszania "liberum veto" w czasie obrad sejmu;

- przekupstwo szlachty;

- imputowanie nieprawdziwych informacji - magnaci straszyli szlachtę, że jeśli król będzie miał pieniądze i wojsko, to zlikwiduje przywileje szlacheckie;

- osłabianie władzy monarchy;

B. Do kogo "liberum veto" było zgubne, a dla kogo korzystne? Dlaczego?

Zasada "liberum veto" była niekorzystna dla państwa, wbrew pozorom nie zapewniała także wolności szlachcie. Paraliżowała sejm i państwo. Liberum veto służyło wrogom Rzeczypospolitej, ponieważ ją osłabiało oraz magnatom, którzy naruszali w ten sposób władzę króla.

C. Wyjaśnij, czym był sarmatyzm i przedstaw jego główne cechy. 

Sarmatyzm - barokowa formacja kulturowa, która dominowała w Rzeczypospolitej od końca XVI wieku aż do połowy XVIII wieku, odegrała ogromnie ważną rolę w wielu różnych płaszczyznach, od literatury i sztuki po ideologię, obyczaje i oczywiście politykę. XVII-wieczna szlachta uważała się za "naród szlachecki" w przeciwieństwie do chłopów i mieszczan. Twierdzili, że wywodzą się od azjatyckiego plemienia Sarmatów, które rzekomo przywędrowało kiedyś nad Wisłę. Według szlachty "naród szlachecki" zasługiwał na szczególny szacunek, bowiem utworzył państwo polskie zwane "przedmurzem chrześcijaństwa", bronili Europę przed atakami islamu, tj, Tatarów i Turków. 

Cechy sarmatyzmu:

• Odrzucenie tolerancji religijnej przodków;
• Najwyższą wartość dla Sarmatów stanowiła złota wolność szlachecka;