Zapisz według wzoru i oblicz

System rzymski jest systemem zapisywania liczb, który w przeciwieństwie do zapisu pozycyjnego, pozwala zapisać liczby przy pomocy znaków o zawsze ustalonej wartości.

W systemie rzymskim do zapisania liczby używamy zdecydowanie mniej znaków niż w systemie dziesiątkowym.

Za pomocą 7 znaków (liter) : I, V, X, L, C, D i M jesteśmy w stanie ułożyć każdą liczbę naturalną od 1 do 3999.

Do każdego znaku przypisano inną wartość. 

Wyróżniamy cyfry podstawowe:

• I = 1
• X = 10
• C = 100
• M = 1000 

oraz cyfry pomocnicze:

• V = 5
• L = 50 
• D = 500

Zasady zapisywania liczb w systemie rzymskim:

1. Możemy zapisać maksymalnie 3 takie same cyfry podstawowe (czyli I, X, C, M) obok siebie.

   Cyfry pomocnicze (czyli V, L, D) nie mogą występować obok siebie.

   Przykłady:

   • VIII  `->`   `5+1+1+1=8` 
     
     
   • MMCCC  `->`   `1000+1000+100+100+100=2300` 
     
     

2. W celu uproszczenia wielu zapisów dopuszcza się umieszczenie cyfry podstawowej o mniejszej wartości przed cyfrą o większej wartości.
   
   W takim jednak przypadku od wartości większej liczby odejmujemy wartość mniejszej liczby.

   Przykłady:

   • IX  `->`   `10-1=9` 
     
     
   • CD  `->`   `500-100=400` 
     
     

3. Gdy liczby (znaki) są ustawione od największej do najmniejszej to wówczas dodajemy ich wartości.

   Przykłady:

   • MMDCLVII  `->`   `1000+1000+500+100+50+5+1+1=2657`   
     
     
   • CXXVII  `->`   `100+10+10+5+1+1=127`   

Ciekawostka

Kolejnymi działaniami, które poznasz są mnożenie i dzielenie.

1. Mnożenie to działanie przyporządkowujące dwóm liczbom a i b liczbę c = a•b (lub a×b). Mnożone liczby nazywamy czynnikami, a wynik mnożenia iloczynem.

   

   Mnożenie jest:

   1. przemienne (czynniki można zamieniać miejscami) , np. 3 • 2 = 2 • 3
   2. łączne (gdy mamy większą liczbę czynników możemy je mnożyć w dowolnej kolejności),
      np. $$(3 • 5) • 2 = 3 • (5 • 2)$$
   3. rozdzielne względem dodawania i odejmowania
      np. 2 • (3 + 4) = 2 • 3 + 2 • 4
      2 • ( 4 - 3) = 2 • 4 - 2 • 3
      Wykorzystując łączność mnożenia można zdecydowanie łatwiej uzyskać iloczyn np.: 4 • 7 • 5 = (4 • 5) • 7 = 20 • 7 = 140

2. Dzielenie
   Podzielić liczbę a przez b oznacza znaleźć taką liczbę c, że $$a = b • c$$, np. $$12÷3 = 4$$, bo $$12 = 3 • 4$$.
   Wynik dzielenia nazywamy ilorazem, a liczby odpowiednio dzielną i dzielnikiem.

   
   
   Dzielenie podobnie jak odejmowanie nie jest ani przemienne, ani łączne.