Pierwsza wolna elekcja odbyła się wiosną 1573 roku pod Warszawą. Na olbrzymim polu elekcyjnym zawitało wówczas 50 tysięcy przedstawicieli szlachty. Na polu elekcyjnym ustawiono wielki namiot dla senatorów (podczas kolejnych wolnych elekcji był to już drewniany pawilon). Szlachta wraz z chorągwiami poszczególnych województw ustawiła się w czworoboku obok szopy. Napstępnie, każde województwo wybierało jednego z kandydatów i przekazywało jego imię senatorom. Gdy wszystkie, obradujące na polu elekcyjnym województwa przystały na tego samego kandydata, wówczas prymas ogłaszał go królem. Po zakończeniu obrad sejmu elekcyjnego wyznaczano datę sejmu konwokacyjnego - na którym odbywała się uroczysta koronacja nowego władcy. Na sejmie elekcyjnym, który miał miejsce w 1573 roku spośród kilku kandydatów szlachta wybrała francuskiego księcia wywodzącego się z dynastii Walezjuszów - Henryka Walezego.