Skomplikowana sytuacja na frontach I wojny światowej, kolejne porażki państw centralnych - Niemiec oraz Austro-Węgier doprowadziły do podjęcia na nowo sprawy polskiej. Zaborcy składali Polakom mgliste obietnice, dążąc po pozyskania jak największej liczby polskich żołnierzy. O względy Polaków zabiegał również car Mikołaj II. Działania państw centralnych zmusiły państwa ententy do zajęcia stanowiska wobec kwestii niepodległości Polski.

• Akt 5 listopada - wydany został w 1916 roku przez dwóch cesarzy. Niemiecki władca Wilhelm II i austriacki Franciszek Józef I, ogłosili wspólny manifest, w którym zapowiedzieli utworzenie państwa polskiego. W manifeście dwóch cesarzy nie było jednak mowy ani o granicach, ani o ostatecznym statusie przyszłej Polski. Znalazły się w nim za to ogólne sformułowania o autonomii, konstytucji i dziedzicznej monarchii. W dokumencie czytamy: "Jego Carska Mość Cesarz Niemiecki i Jego Cesarska i Królewska Mość Cesarz Austrii i Apostolski Król Węgier postanowi z ziem [polskich] utworzyć państwo samodzielne z dziedziczną monarchią i konstytucyjnym ustrojem. Dokładniejsze oznaczenie granic zastrzega się."
• W odpowiedzi na Akt 5 listopada car Mikołaj II ogłosił, że jedym z celów wojny będzie "stworzenie wolnej Polski" z ziem trzech zaborów. Oświadczenie to poparły w styczniu 1917 r. Wielka Brytania i Francja. Wkrótce po tych deklaracjach w Rosji obalono cara, a Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich potwierdziła prawo Polaków do własnego państwa, ale połączonego sojuszem wojskowym z Rosją. 
• Przełomowe znaczenie dla sprawy polskiej miało jednak orędzie prezydenta Stanów Zjednoczonych Thomasa Woodrowa Wilsona, wygłoszone w Kongresie Stanów Zjednoczonych 8 stycznia 1918 roku. W 14 punktach programu pokojowego Wilson przedstawił zasady, na których miał się opierać powojenny światowy porządek. Punkt 13 dotyczył utworzenia państwa polskiego ze swobodnym dostępem do morza. Po raz pierwszy prezydent Stanów Zjednoczonych uznał wówczas powstanie niepodległej i samodzielnej Polski za jeden z warunków trawałego pokoju.