Znajdź rozwiązania dodatkowych zadań domowych

Treść informacji wstępnej:

Na poniższym schemacie przedstawiono w uproszczony sposób metodę otrzymywania roślin
transgenicznych. W tej metodzie wykorzystuje się bakterie Agrobacterium tumefaciens,
mogące infekować rośliny. Podczas infekcji fragment plazmidu bakterii, tzw. T-DNA, wnika
do komórki roślinnej i integruje się z jej chromosomowym DNA. Symbolami E1 i E2
oznaczono dwa różne enzymy wykorzystywane podczas otrzymywania rośliny
transgenicznej.

Na podstawie: G.J. Tortora i in., Microbiology: An Introduction, Harlow 2021.

Treść zadania:

Wykaż, że w przedstawionej metodzie otrzymywania roślin transgenicznych bakteria
A. tumefaciens pełni funkcję wektora.

Treść informacji wstępnej:

Na poniższym schemacie przedstawiono w uproszczony sposób metodę otrzymywania roślin
transgenicznych. W tej metodzie wykorzystuje się bakterie Agrobacterium tumefaciens,
mogące infekować rośliny. Podczas infekcji fragment plazmidu bakterii, tzw. T-DNA, wnika
do komórki roślinnej i integruje się z jej chromosomowym DNA. Symbolami E1 i E2
oznaczono dwa różne enzymy wykorzystywane podczas otrzymywania rośliny
transgenicznej.

Na podstawie: G.J. Tortora i in., Microbiology: An Introduction, Harlow 2021.

Treść zadania:

Uzupełnij tabelę – zapisz nazwy enzymów oznaczonych na powyższym schemacie
symbolami E1 i E2. Określ funkcję każdego z tych enzymów w otrzymywaniu
zrekombinowanego plazmidu.

Treść informacji wstępnej:

Na poniższym schemacie przedstawiono regulację transportu glukozy przez insulinę
w komórce mięśnia szkieletowego i w komórce wątroby, ograniczającą wahania poziomu
glukozy we krwi.

W komórkach mięśni szkieletowych w spoczynku transportery glukozy GLUT4 są w okresie
głodu (I) wycofywane z błony komórkowej, a następnie magazynowane w pęcherzykach
w cytoplazmie. Z kolei w okresie sytości (II) transportery GLUT4 są pod wpływem insuliny
kierowane do błony komórkowej.

W komórkach wątroby transport glukozy zachodzi z udziałem transporterów GLUT2, których
aktywność zmienia się w zależności od okresu głodu (III) lub sytości (IV). Insulina bierze
udział w regulacji transportu glukozy przez transportery GLUT2.

Na podstawie: D.U. Silverthorn, Fizjologia człowieka. Zintegrowane podejście, Warszawa 2018.

Treść zadania:

Przedstaw rolę lizosomów obecnych w komórce nowotworowej w mechanizmie
działania ADC.

Treść informacji wstępnej:

 Jedną z obiecujących metod leczenia celowanego nowotworów jest stosowanie kompleksów
przeciwciało – lek (ADC, ang. antibody-drug conjugate), które tworzy się przez chemiczne
łączenie przeciwciał monoklonalnych z substancjami toksycznymi – lekami mającymi
niszczyć komórki nowotworowe. Przeciwciała monoklonalne to przeciwciała powstające
z jednego klonu limfocytów B. Takie przeciwciała mają wysoką specyficzność, tzn. mogą się
łączyć tylko z jednym konkretnym fragmentem antygenu, stanowiącym receptor dla ADC.

ADC podaje się pacjentowi dożylnie. Duże znaczenie w skuteczności tej metody ma
dobranie zarówno przeciwciał właściwych dla antygenu charakterystycznego dla danej
komórki nowotworowej, jak i odpowiedniego łącznika chemicznego, dzięki któremu ADC nie
rozpada się w krążeniu ogólnoustrojowym.

Na poniższym schemacie przedstawiono mechanizm działania ADC.

Na podstawie: C. Peters i S. Brown, Antibody–Drug Conjugates as Novel Anti-Cancer Chemotherapeutics,
„Bioscience Reports” 35(4), 2015;
P.J. Wysocki, Mechanizmy działania przeciwciał monoklonalnych w nowotworach litych,
„Onkologia w Praktyce Klinicznej” 10(4), 2014;
D. Schrama i in., Antibody Targeted Drugs as Cancer Therapeutics, „Nature Reviews Drug Discovery” 5(2), 2006.

Treść zadania:

Wykaż, że zachowanie stabilności łącznika w ADC podczas transportu ADC w krążeniu
ogólnoustrojowym jest konieczne do prawidłowego działania leku.

Treść informacji wstępnej:

 Jedną z obiecujących metod leczenia celowanego nowotworów jest stosowanie kompleksów
przeciwciało – lek (ADC, ang. antibody-drug conjugate), które tworzy się przez chemiczne
łączenie przeciwciał monoklonalnych z substancjami toksycznymi – lekami mającymi
niszczyć komórki nowotworowe. Przeciwciała monoklonalne to przeciwciała powstające
z jednego klonu limfocytów B. Takie przeciwciała mają wysoką specyficzność, tzn. mogą się
łączyć tylko z jednym konkretnym fragmentem antygenu, stanowiącym receptor dla ADC.

ADC podaje się pacjentowi dożylnie. Duże znaczenie w skuteczności tej metody ma
dobranie zarówno przeciwciał właściwych dla antygenu charakterystycznego dla danej
komórki nowotworowej, jak i odpowiedniego łącznika chemicznego, dzięki któremu ADC nie
rozpada się w krążeniu ogólnoustrojowym.

Na poniższym schemacie przedstawiono mechanizm działania ADC.

Na podstawie: C. Peters i S. Brown, Antibody–Drug Conjugates as Novel Anti-Cancer Chemotherapeutics,
„Bioscience Reports” 35(4), 2015;
P.J. Wysocki, Mechanizmy działania przeciwciał monoklonalnych w nowotworach litych,
„Onkologia w Praktyce Klinicznej” 10(4), 2014;
D. Schrama i in., Antibody Targeted Drugs as Cancer Therapeutics, „Nature Reviews Drug Discovery” 5(2), 2006.

Treść zadania:

Wyjaśnij, dlaczego ADC dostarcza toksyczne substancje tylko do komórek
nowotworowych, z pominięciem komórek zdrowych. W odpowiedzi uwzględnij
mechanizm działania ADC.

Treść informacji wstępnej:

Na poniższym schemacie przedstawiono regulację transportu glukozy przez insulinę
w komórce mięśnia szkieletowego i w komórce wątroby, ograniczającą wahania poziomu
glukozy we krwi.

W komórkach mięśni szkieletowych w spoczynku transportery glukozy GLUT4 są w okresie
głodu (I) wycofywane z błony komórkowej, a następnie magazynowane w pęcherzykach
w cytoplazmie. Z kolei w okresie sytości (II) transportery GLUT4 są pod wpływem insuliny
kierowane do błony komórkowej.

W komórkach wątroby transport glukozy zachodzi z udziałem transporterów GLUT2, których
aktywność zmienia się w zależności od okresu głodu (III) lub sytości (IV). Insulina bierze
udział w regulacji transportu glukozy przez transportery GLUT2.

Na podstawie: D.U. Silverthorn, Fizjologia człowieka. Zintegrowane podejście, Warszawa 2018.

Treść zadania:

Podaj nazwę przykładowego ludzkiego hormonu, którego działanie prowadzi do
wzrostu poziomu glukozy we krwi.

Treść informacji wstępnej:

Na poniższym schemacie przedstawiono regulację transportu glukozy przez insulinę
w komórce mięśnia szkieletowego i w komórce wątroby, ograniczającą wahania poziomu
glukozy we krwi.

W komórkach mięśni szkieletowych w spoczynku transportery glukozy GLUT4 są w okresie
głodu (I) wycofywane z błony komórkowej, a następnie magazynowane w pęcherzykach
w cytoplazmie. Z kolei w okresie sytości (II) transportery GLUT4 są pod wpływem insuliny
kierowane do błony komórkowej.

W komórkach wątroby transport glukozy zachodzi z udziałem transporterów GLUT2, których
aktywność zmienia się w zależności od okresu głodu (III) lub sytości (IV). Insulina bierze
udział w regulacji transportu glukozy przez transportery GLUT2.

Na podstawie: D.U. Silverthorn, Fizjologia człowieka. Zintegrowane podejście, Warszawa 2018.

Treść zadania:

Przedstaw znaczenie obecności transporterów glukozy GLUT2 w błonie komórkowej
komórek wątroby dla ograniczenia spadku poziomu glukozy we krwi w okresie głodu.

Treść informacji wstępnej:

Na poniższym schemacie przedstawiono regulację transportu glukozy przez insulinę
w komórce mięśnia szkieletowego i w komórce wątroby, ograniczającą wahania poziomu
glukozy we krwi.

W komórkach mięśni szkieletowych w spoczynku transportery glukozy GLUT4 są w okresie
głodu (I) wycofywane z błony komórkowej, a następnie magazynowane w pęcherzykach
w cytoplazmie. Z kolei w okresie sytości (II) transportery GLUT4 są pod wpływem insuliny
kierowane do błony komórkowej.

W komórkach wątroby transport glukozy zachodzi z udziałem transporterów GLUT2, których
aktywność zmienia się w zależności od okresu głodu (III) lub sytości (IV). Insulina bierze
udział w regulacji transportu glukozy przez transportery GLUT2.

Na podstawie: D.U. Silverthorn, Fizjologia człowieka. Zintegrowane podejście, Warszawa 2018.

Treść zadania:

Na podstawie przedstawionych informacji wyjaśnij, w jaki sposób insulina zapewnia
ciągłą dyfuzję glukozy do komórek wątroby w sytuacji wysokiego poziomu glukozy we krwi w okresie sytości.

Treść informacji wstępnej:

Na poniższym schemacie przedstawiono regulację transportu glukozy przez insulinę
w komórce mięśnia szkieletowego i w komórce wątroby, ograniczającą wahania poziomu
glukozy we krwi.

W komórkach mięśni szkieletowych w spoczynku transportery glukozy GLUT4 są w okresie
głodu (I) wycofywane z błony komórkowej, a następnie magazynowane w pęcherzykach
w cytoplazmie. Z kolei w okresie sytości (II) transportery GLUT4 są pod wpływem insuliny
kierowane do błony komórkowej.

W komórkach wątroby transport glukozy zachodzi z udziałem transporterów GLUT2, których
aktywność zmienia się w zależności od okresu głodu (III) lub sytości (IV). Insulina bierze
udział w regulacji transportu glukozy przez transportery GLUT2.

Na podstawie: D.U. Silverthorn, Fizjologia człowieka. Zintegrowane podejście, Warszawa 2018.

Treść zadania:

Do każdego z poniższych przykładów transportu przyporządkuj właściwą nazwę
wybraną spośród A–C. Wpisz litery w wyznaczone miejsca.

A. endocytoza
B. egzocytoza
C. dyfuzja wspomagana

1. Transport białka GLUT4 do błony komórkowej w komórce mięśnia szkieletowego w czasie
spoczynku w okresie sytości: ............... .
2. Transport glukozy z wnętrza komórki wątroby do płynu zewnątrzkomórkowego w okresie
głodu: ............. .

Treść informacji wstępnej:

Podwyższony poziom glukozy w osoczu w przebiegu cukrzycy wpływa na funkcjonowanie
układów hormonalnego i wydalniczego.

Treść zadania:

Uzupełnij poniższe zdania tak, aby w poprawny sposób opisywały wpływ
podwyższonego stężenia glukozy we krwi na funkcjonowanie układów hormonalnego
i wydalniczego. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie.

Treść informacji wstępnej:

Na poniższym schemacie przedstawiono synapsę między neuronem ruchowym a włóknem
mięśnia szkieletowego człowieka. W szczelinie synaptycznej znajduje się enzym –
acetylocholinesteraza, który rozkłada acetylocholinę do octanu i choliny.

Wytwarzane przez sinice toksyny: anatoksyna-a i guanitoksyna, zaburzają działanie synapsy
nerwowo-mięśniowej. Anatoksyna-a naśladuje działanie acetylocholiny – łączy się
z receptorami w błonie postsynaptycznej i je aktywuje, jednak w przeciwieństwie do
acetylocholiny nie jest degradowana przez acetylocholinesterazę, chociaż wiąże się
odwracalnie z jej miejscem aktywnym. Guanitoksyna trwale wiąże się z miejscem aktywnym
acetylocholinesterazy i blokuje działanie cząsteczki enzymu.

Aksony neuronów ruchowych docierających do mięśni szkieletowych człowieka są okryte
osłonką mielinową.

Na podstawie: D.U. Silverthorn, Fizjologia człowieka. Zintegrowane podejście, Warszawa 2018;
A. Sierosławska, Anatoksyna-a – chemizm, występowanie, efekty działania, „Kosmos” 61(3), 2012.
Schemat: Lecturio GmbH (www.lecturio.com).

Treść zadania:

Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A lub B oraz jej uzasadnienie 1. albo 2.

Osłonka mielinowa wokół aksonu neuronu ruchowego

Treść informacji wstępnej:

Na poniższym schemacie przedstawiono synapsę między neuronem ruchowym a włóknem
mięśnia szkieletowego człowieka. W szczelinie synaptycznej znajduje się enzym –
acetylocholinesteraza, który rozkłada acetylocholinę do octanu i choliny.

Wytwarzane przez sinice toksyny: anatoksyna-a i guanitoksyna, zaburzają działanie synapsy
nerwowo-mięśniowej. Anatoksyna-a naśladuje działanie acetylocholiny – łączy się
z receptorami w błonie postsynaptycznej i je aktywuje, jednak w przeciwieństwie do
acetylocholiny nie jest degradowana przez acetylocholinesterazę, chociaż wiąże się
odwracalnie z jej miejscem aktywnym. Guanitoksyna trwale wiąże się z miejscem aktywnym
acetylocholinesterazy i blokuje działanie cząsteczki enzymu.

Aksony neuronów ruchowych docierających do mięśni szkieletowych człowieka są okryte
osłonką mielinową.

Na podstawie: D.U. Silverthorn, Fizjologia człowieka. Zintegrowane podejście, Warszawa 2018;
A. Sierosławska, Anatoksyna-a – chemizm, występowanie, efekty działania, „Kosmos” 61(3), 2012.
Schemat: Lecturio GmbH (www.lecturio.com).

Treść zadania:

Uzupełnij tabelę – określ efekty działania anatoksyny-a i guanitoksyny. W odpowiednie
komórki tabeli wpisz literę T (tak), jeśli dany efekt występuje, albo N (nie) – jeśli nie występuje.

Treść informacji wstępnej:

Na poniższej ilustracji przedstawiono schematyczny przekrój przez staw kolanowy człowieka oraz mikrofotografie czterech tkanek łącznych (A-D).

Uwaga nie zachowano wspólnej skali mikrofotografii.

Treść zadania:

Przedstaw rolę mazi stawowej w czasie ruchu stawu.

Treść informacji wstępnej:

Na poniższej ilustracji przedstawiono schematyczny przekrój przez staw kolanowy człowieka oraz mikrofotografie czterech tkanek łącznych (A-D).

Uwaga nie zachowano wspólnej skali mikrofotografii.

Treść zadania:

Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie 1., 2. albo 3.

Staw kolanowy to

Treść informacji wstępnej:

Na poniższej ilustracji przedstawiono schematyczny przekrój przez staw kolanowy człowieka oraz mikrofotografie czterech tkanek łącznych (A-D).

Uwaga nie zachowano wspólnej skali mikrofotografii.

Treść zadania:

Uzupełnij tabelę – dla każdej tkanki łącznej oznaczonej na przekroju stawu kolanowego (1.–4.) podaj jej nazwę oraz dopasuj właściwą mikrofotografię (A–D). Wpisz nazwy oraz litery w odpowiednie komórki tabeli.

Treść informacji wstępnej:

Na poniższym schemacie przedstawiono budowę serca oraz głównych naczyń krwionośnych typową dla pewnej gromady kręgowców.

Treść zadania:

Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A albo B oraz odpowiedź 1. albo 2.

Zastawka spiralna występuje w sercu

Treść informacji wstępnej:

Na poniższym schemacie przedstawiono budowę serca oraz głównych naczyń krwionośnych typową dla pewnej gromady kręgowców.

Treść zadania:

Rozstrzygnij czy naczynia krwionośne oznaczone na schemacie literą X to żyły, czy - tętnice. Odpowiedź uzasadnij.

Rozstrzygnięcie: ...

Uzasadnienie: ...

Treść informacji wstępnej:

Na poniższym schemacie przedstawiono budowę serca oraz głównych naczyń krwionośnych typową dla pewnej gromady kręgowców.

Treść zadania:

Podaj nazwę gromady kręgowców, której budowę serca przedstawiono na schemacie.

Treść informacji wstępnej:

Tilapia nilowa (Oreochromis niloticus) to słodkowodna ryba z rodziny pielęgnicowatych. Na poniższym schemacie przedstawiono strategię osmoregulacyjną tilapii nilowej.

Wiele gatunków pielęgnicowatych, w tym – tilapia nilowa, jest określanych mianem pyszczaków, ponieważ samice pobierają ikrę do pyska po zapłodnieniu. Samice tych gatunków noszą w jamie gębowej zapłodnione jaja, a często – także larwy i narybek.

Na podstawie: C. Błaszak (red.), Zoologia. Szkarłupnie – płazy, t. 3, cz. 1, Warszawa 2015;
S. Friedman, Ontogeny of the Osmoregulatory Capacity of Teleosts and the Role of Ionocytes,
„Frontiers in Marine Science” 7, 2020.
Rysunek: Scandinavian Fishing Yearbook.

Treść zadania:

Uzasadnij, że adaptacja w postaci noszenia w jamie gębowej zapłodnionych jaj, larw i narybku przez samice pielęgnicowatych zwiększa szanse na przeżycie potomstwa.

Treść informacji wstępnej:

Tilapia nilowa (Oreochromis niloticus) to słodkowodna ryba z rodziny pielęgnicowatych. Na poniższym schemacie przedstawiono strategię osmoregulacyjną tilapii nilowej.

Wiele gatunków pielęgnicowatych, w tym – tilapia nilowa, jest określanych mianem pyszczaków, ponieważ samice pobierają ikrę do pyska po zapłodnieniu. Samice tych gatunków noszą w jamie gębowej zapłodnione jaja, a często – także larwy i narybek.

Na podstawie: C. Błaszak (red.), Zoologia. Szkarłupnie – płazy, t. 3, cz. 1, Warszawa 2015;
S. Friedman, Ontogeny of the Osmoregulatory Capacity of Teleosts and the Role of Ionocytes,
„Frontiers in Marine Science” 7, 2020.
Rysunek: Scandinavian Fishing Yearbook.

Treść zadania:

Wyjaśnij, dlaczego tilapia nilowa musi pobierać jony Na⁺ i Cl^- ze środowiska zewnętrznego. W odpowiedzi uwzględnij różnice między środowiskiem wewnętrznym ryby, a środowiskiem zewnętrznym.

Treść informacji wstępnej:

Na poniższej fotografii przedstawiono zaskrońca zwyczajnego (Natrix natrix) - niejadowitego węża, żywiącego się głównie płazami.

Na podstawie obserwacji populacji zaskrońca zwyczajnego badacze stwierdzili, że w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat na terenie Puszczy Niepołomickiej doszło do wyraźnego spadku długości ciała tych zwierząt. Nadal obserwuje się pojedyncze duże okazy przekraczające 100 cm, a nawet osiągające 120 cm, jednak średni rozmiar samic wynosi 77,7 cm (spadek o 8,2%), natomiast samców – 55,9 cm (spadek o 16,7%). Naukowcy postawili dwie niewykluczające się hipotezy wyjaśniające to zjawisko.

• Hipoteza 1.: Od lat 60-tych XX wieku populacja płazów (głównego pokarmu zaskrońca zwyczajnego) na badanym terenie wykazuje bardzo silny spadek biomasy i liczebności, spowodowany m.in. osuszaniem terenów, a niedobór pokarmu jest przyczyną ograniczenia wzrostu zaskrońców zwyczajnych.
  
  
• Hipoteza 2.: W analizowanym okresie wzrosła na badanym terenie liczba osób odwiedzających siedliska węży, co skutkuje wzrostem śmiertelności wśród większych osobników, łatwiej zauważanych i intencjonalnie zabijanych przez człowieka.

Na podstawie: S. Bury i in., Decline in Body Size […] in the Grass Snake (Natrix natrix, Linnaeus, 1758) […],
„Environmental Science and Pollution Research” 29(6), 2022;
www.puszczaniepolomicka.pl
Fotografia: G. Xulescu.

Treść zadania:

Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące zaskrońca zwyczajnego są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F - jeśli jest fałszywe.

Treść informacji wstępnej:

Na poniższej fotografii przedstawiono zaskrońca zwyczajnego (Natrix natrix) - niejadowitego węża, żywiącego się głównie płazami.

Na podstawie obserwacji populacji zaskrońca zwyczajnego badacze stwierdzili, że w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat na terenie Puszczy Niepołomickiej doszło do wyraźnego spadku długości ciała tych zwierząt. Nadal obserwuje się pojedyncze duże okazy przekraczające 100 cm, a nawet osiągające 120 cm, jednak średni rozmiar samic wynosi 77,7 cm (spadek o 8,2%), natomiast samców – 55,9 cm (spadek o 16,7%). Naukowcy postawili dwie niewykluczające się hipotezy wyjaśniające to zjawisko.

• Hipoteza 1.: Od lat 60-tych XX wieku populacja płazów (głównego pokarmu zaskrońca zwyczajnego) na badanym terenie wykazuje bardzo silny spadek biomasy i liczebności, spowodowany m.in. osuszaniem terenów, a niedobór pokarmu jest przyczyną ograniczenia wzrostu zaskrońców zwyczajnych.
  
  
• Hipoteza 2.: W analizowanym okresie wzrosła na badanym terenie liczba osób odwiedzających siedliska węży, co skutkuje wzrostem śmiertelności wśród większych osobników, łatwiej zauważanych i intencjonalnie zabijanych przez człowieka.

Na podstawie: S. Bury i in., Decline in Body Size […] in the Grass Snake (Natrix natrix, Linnaeus, 1758) […],
„Environmental Science and Pollution Research” 29(6), 2022;
www.puszczaniepolomicka.pl
Fotografia: G. Xulescu.

Treść zadania:

Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A, B albo C oraz jej uzasadnienie 1., 2. albo 3.

Hipoteza 2. zakłada, że na populację zaskrońca zwyczajnego działa

Treść informacji wstępnej:

Na poniższej fotografii przedstawiono zaskrońca zwyczajnego (Natrix natrix) - niejadowitego węża, żywiącego się głównie płazami.

Na podstawie obserwacji populacji zaskrońca zwyczajnego badacze stwierdzili, że w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat na terenie Puszczy Niepołomickiej doszło do wyraźnego spadku długości ciała tych zwierząt. Nadal obserwuje się pojedyncze duże okazy przekraczające 100 cm, a nawet osiągające 120 cm, jednak średni rozmiar samic wynosi 77,7 cm (spadek o 8,2%), natomiast samców – 55,9 cm (spadek o 16,7%). Naukowcy postawili dwie niewykluczające się hipotezy wyjaśniające to zjawisko.

• Hipoteza 1.: Od lat 60-tych XX wieku populacja płazów (głównego pokarmu zaskrońca zwyczajnego) na badanym terenie wykazuje bardzo silny spadek biomasy i liczebności, spowodowany m.in. osuszaniem terenów, a niedobór pokarmu jest przyczyną ograniczenia wzrostu zaskrońców zwyczajnych.
  
  
• Hipoteza 2.: W analizowanym okresie wzrosła na badanym terenie liczba osób odwiedzających siedliska węży, co skutkuje wzrostem śmiertelności wśród większych osobników, łatwiej zauważanych i intencjonalnie zabijanych przez człowieka.

Na podstawie: S. Bury i in., Decline in Body Size […] in the Grass Snake (Natrix natrix, Linnaeus, 1758) […],
„Environmental Science and Pollution Research” 29(6), 2022;
www.puszczaniepolomicka.pl
Fotografia: G. Xulescu.

Treść zadania:

Wykaż związek między osuszaniem terenów a spadkiem liczebności płazów, stanowiących pokarm zaskrońców zwyczajnych.

Treść informacji wstępnej:

W Polsce występuje kilka gatunków raków, w tym - rak szlachetny i rak pręgowaty. Na poniższych rysunkach przedstawiono raka szlachetnego i raka pręgowatego.

Rak szlachetny (Astacus astacus) występuje jedynie w rzekach i w jeziorach o czystej, dobrze natlenionej wodzie. Rak szlachetny dojrzewa płciowo w trzecim roku życia. Samica składa od 60 do 200 jaj. Osobniki tego gatunku żyją nawet 20 lat, w pierwszym roku życia kilkakrotnie linieją, a w następnych latach linieją już z mniejszą częstością. Po pięciu latach linienie zachodzi tylko raz do roku.

Rak pręgowany (Faxonius limosus), sprowadzony z Ameryki Północnej do Polski pod koniec XIX wieku, występuje powszechnie, nawet w silnie zeutrofizowanych i zanieczyszczonych wodach. Osobniki tego gatunku dojrzewają płciowo w drugim roku życia, a samice składają do 400 jaj. Młode osobniki linieją 4-5 razy w roku, a u osobników dorosłych dochodzi do linienia 1-2 razy w roku.

Na podstawie: J. Mastyński i W. Andrzejewski,
Cechy morfometryczne i rozpoznawanie raków występujących w Polsce, Poznań 2001;
K.A. Crandall i S. De Grave, An Updated Classification of the Freshwater Crayfishes (Decapoda: Astacidea) of 
the World, with a Complete Species List, "Journal of Crustacean Biology" 37(5), 2017.

Treść zadania: 

Rozstrzygnij, czy przedstawione gatunki raków są klasyfikowane w jednym, czy – w dwóch rodzajach. Odpowiedź uzasadnij.

Rozstrzygnięcie: ...

Uzasadnienie: ...

Treść informacji wstępnej:

W Polsce występuje kilka gatunków raków, w tym - rak szlachetny i rak pręgowaty. Na poniższych rysunkach przedstawiono raka szlachetnego i raka pręgowatego.

Rak szlachetny (Astacus astacus) występuje jedynie w rzekach i w jeziorach o czystej, dobrze natlenionej wodzie. Rak szlachetny dojrzewa płciowo w trzecim roku życia. Samica składa od 60 do 200 jaj. Osobniki tego gatunku żyją nawet 20 lat, w pierwszym roku życia kilkakrotnie linieją, a w następnych latach linieją już z mniejszą częstością. Po pięciu latach linienie zachodzi tylko raz do roku.

Rak pręgowany (Faxonius limosus), sprowadzony z Ameryki Północnej do Polski pod koniec XIX wieku, występuje powszechnie, nawet w silnie zeutrofizowanych i zanieczyszczonych wodach. Osobniki tego gatunku dojrzewają płciowo w drugim roku życia, a samice składają do 400 jaj. Młode osobniki linieją 4-5 razy w roku, a u osobników dorosłych dochodzi do linienia 1-2 razy w roku.

Na podstawie: J. Mastyński i W. Andrzejewski,
Cechy morfometryczne i rozpoznawanie raków występujących w Polsce, Poznań 2001;
K.A. Crandall i S. De Grave, An Updated Classification of the Freshwater Crayfishes (Decapoda: Astacidea) of 
the World, with a Complete Species List, "Journal of Crustacean Biology" 37(5), 2017.

Treść zadania: 

Rozstrzygnij, czy obydwa opisane powyżej gatunki raków - rak szlachetny i rak pręgowaty - mogą służyć jako gatunki wskaźnikowe (bioindykatory) czystości wód. Odpowiedź uzasadnij. W uzasadnieniu uwzględnij środowisko życia obydwu gatunków.

Rozstrzygnięcie: ...

Uzasadnienie: ...

Treść informacji wstępnej:

W Polsce występuje kilka gatunków raków, w tym - rak szlachetny i rak pręgowaty. Na poniższych rysunkach przedstawiono raka szlachetnego i raka pręgowatego.

Rak szlachetny (Astacus astacus) występuje jedynie w rzekach i w jeziorach o czystej, dobrze natlenionej wodzie. Rak szlachetny dojrzewa płciowo w trzecim roku życia. Samica składa od 60 do 200 jaj. Osobniki tego gatunku żyją nawet 20 lat, w pierwszym roku życia kilkakrotnie linieją, a w następnych latach linieją już z mniejszą częstością. Po pięciu latach linienie zachodzi tylko raz do roku.

Rak pręgowany (Faxonius limosus), sprowadzony z Ameryki Północnej do Polski pod koniec XIX wieku, występuje powszechnie, nawet w silnie zeutrofizowanych i zanieczyszczonych wodach. Osobniki tego gatunku dojrzewają płciowo w drugim roku życia, a samice składają do 400 jaj. Młode osobniki linieją 4-5 razy w roku, a u osobników dorosłych dochodzi do linienia 1-2 razy w roku.

Na podstawie: J. Mastyński i W. Andrzejewski,
Cechy morfometryczne i rozpoznawanie raków występujących w Polsce, Poznań 2001;
K.A. Crandall i S. De Grave, An Updated Classification of the Freshwater Crayfishes (Decapoda: Astacidea) of 
the World, with a Complete Species List, "Journal of Crustacean Biology" 37(5), 2017.

Treść zadania: 

Wykaż, że w trakcie życia raków musi dochodzić do ich linienia.

Treść informacji wstępnej:

W Polsce występuje kilka gatunków raków, w tym - rak szlachetny i rak pręgowaty. Na poniższych rysunkach przedstawiono raka szlachetnego i raka pręgowatego.

Rak szlachetny (Astacus astacus) występuje jedynie w rzekach i w jeziorach o czystej, dobrze natlenionej wodzie. Rak szlachetny dojrzewa płciowo w trzecim roku życia. Samica składa od 60 do 200 jaj. Osobniki tego gatunku żyją nawet 20 lat, w pierwszym roku życia kilkakrotnie linieją, a w następnych latach linieją już z mniejszą częstością. Po pięciu latach linienie zachodzi tylko raz do roku.

Rak pręgowany (Faxonius limosus), sprowadzony z Ameryki Północnej do Polski pod koniec XIX wieku, występuje powszechnie, nawet w silnie zeutrofizowanych i zanieczyszczonych wodach. Osobniki tego gatunku dojrzewają płciowo w drugim roku życia, a samice składają do 400 jaj. Młode osobniki linieją 4-5 razy w roku, a u osobników dorosłych dochodzi do linienia 1-2 razy w roku.

Na podstawie: J. Mastyński i W. Andrzejewski,
Cechy morfometryczne i rozpoznawanie raków występujących w Polsce, Poznań 2001;
K.A. Crandall i S. De Grave, An Updated Classification of the Freshwater Crayfishes (Decapoda: Astacidea) of 
the World, with a Complete Species List, "Journal of Crustacean Biology" 37(5), 2017.

Treść zadania: 

Podaj nazwę polisacharydu będącego głównym składnikiem pancerza okrywającego ciało raków.

Treść informacji wstępnej:

W Polsce występuje kilka gatunków raków, w tym - rak szlachetny i rak pręgowaty. Na poniższych rysunkach przedstawiono raka szlachetnego i raka pręgowatego.

Rak szlachetny (Astacus astacus) występuje jedynie w rzekach i w jeziorach o czystej, dobrze natlenionej wodzie. Rak szlachetny dojrzewa płciowo w trzecim roku życia. Samica składa od 60 do 200 jaj. Osobniki tego gatunku żyją nawet 20 lat, w pierwszym roku życia kilkakrotnie linieją, a w następnych latach linieją już z mniejszą częstością. Po pięciu latach linienie zachodzi tylko raz do roku.

Rak pręgowany (Faxonius limosus), sprowadzony z Ameryki Północnej do Polski pod koniec XIX wieku, występuje powszechnie, nawet w silnie zeutrofizowanych i zanieczyszczonych wodach. Osobniki tego gatunku dojrzewają płciowo w drugim roku życia, a samice składają do 400 jaj. Młode osobniki linieją 4-5 razy w roku, a u osobników dorosłych dochodzi do linienia 1-2 razy w roku.

Na podstawie: J. Mastyński i W. Andrzejewski,
Cechy morfometryczne i rozpoznawanie raków występujących w Polsce, Poznań 2001;
K.A. Crandall i S. De Grave, An Updated Classification of the Freshwater Crayfishes (Decapoda: Astacidea) of 
the World, with a Complete Species List, "Journal of Crustacean Biology" 37(5), 2017.

Treść zadania: 

Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące raków są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F - jeśli jest fałszywe.

Treść informacji wstępnej:

Szpak balijski (Leucopsar rothschildi), przedstawiony na fotografii, jest krytycznie zagrożonym gatunkiem, zamieszkującym wyłącznie wyspę Bali, położoną w południowo-wschodniej Azji.

Według szacunków naukowców, na początku XX wieku w naturalnym środowisku żyło 300–900 osobników, a w 1990 roku na wolności stwierdzono już tylko 15 osobników. Przyczyną wymierania tego ptaka jest degradacja jego siedlisk, połączona z kłusownictwem, mającym na celu zaopatrywanie handlarzy na rynku ptaków śpiewających. W celach ochronnych ten gatunek został ujęty w załączniku I konwencji waszyngtońskiej (CITES).

Szpak balijski jest objęty programami hodowlanymi nie tylko w lokalnych ośrodkach na Bali, ale także w wielu ogrodach zoologicznych na całym świecie, m.in. w Stanach Zjednoczonych i w Europie. Część ptaków rozmnożonych w niewoli jest uwalniana do ich naturalnego środowiska w celu odtworzenia dzikiej populacji na wyspie Bali. Skuteczna reintrodukcja szpaka balijskiego jest szansą na ocalenie tego rzadkiego gatunku.

Na podstawie: datazone.birdlife.org; gbif.org; S. (Bas) van Balen i in., Status and Distribution of the Endemic Bali Starling Leucopsar rothschildi, „Oryx” 34(3), 2000.
Fotografia: Cburnett.

Treść zadania:

Przedstaw znaczenie wpisania szpaka balijskiego do załącznika I konwencji waszyngtońskiej (CITES) dla skutecznej ochrony tego gatunku.

Treść informacji wstępnej:

Szpak balijski (Leucopsar rothschildi), przedstawiony na fotografii, jest krytycznie zagrożonym gatunkiem, zamieszkującym wyłącznie wyspę Bali, położoną w południowo-wschodniej Azji.

Według szacunków naukowców, na początku XX wieku w naturalnym środowisku żyło 300–900 osobników, a w 1990 roku na wolności stwierdzono już tylko 15 osobników. Przyczyną wymierania tego ptaka jest degradacja jego siedlisk, połączona z kłusownictwem, mającym na celu zaopatrywanie handlarzy na rynku ptaków śpiewających. W celach ochronnych ten gatunek został ujęty w załączniku I konwencji waszyngtońskiej (CITES).

Szpak balijski jest objęty programami hodowlanymi nie tylko w lokalnych ośrodkach na Bali, ale także w wielu ogrodach zoologicznych na całym świecie, m.in. w Stanach Zjednoczonych i w Europie. Część ptaków rozmnożonych w niewoli jest uwalniana do ich naturalnego środowiska w celu odtworzenia dzikiej populacji na wyspie Bali. Skuteczna reintrodukcja szpaka balijskiego jest szansą na ocalenie tego rzadkiego gatunku.

Na podstawie: datazone.birdlife.org; gbif.org; S. (Bas) van Balen i in., Status and Distribution of the Endemic Bali Starling Leucopsar rothschildi, „Oryx” 34(3), 2000.
Fotografia: Cburnett.

Treść zadania:

Wyjaśnij, dlaczego podczas reintrodukcji szpaka balijskiego powinny być uwalniane osobniki pochodzące nie tylko z lokalnych programów hodowlanych, lecz także z różnych ogrodów zoologicznych. W odpowiedzi uwzględnij genetykę populacji.