Tradycyjne dania Półwyspu Iberyjskiego

Wyjeżdżając do słonecznej Hiszpanii, wypada oczywiście spróbować regionalnych potraw. W poprzednim artykule poznaliśmy już pory posiłków Hiszpanów oraz różne zwroty i wyrażenia potrzebne do składania zamówienia. Zajmijmy się więc teraz tradycyjnymi hiszpańskimi daniami, które warto poznać, gdybyśmy chcieli wybrać się na śniadanie, obiad czy kolację do baru lub restauracji.

W artykule:

Śniadanie

Warto wiedzieć, że większość Hiszpanów lubi rozpocząć dzień od kawy, herbaty lub świeżo wyciśniętego soku z pomarańczy oraz czegoś słodkiego: francuskiego rogalika, herbatników bądź tostów z dżemem. Jednak wśród mieszkańców Półwyspu Iberyjskiego znajdą się również zwolennicy śniadania na słono.

Poniżej podstawowe słownictwo:

• cruasán – croissant, czyli francuski rogalik na słodko;
• magdalenas – tzw. magdalenki, czyli słodkie bułeczki do kawy;
• churros (con chocolate) – rodzaj podłużnego ciastka o smaku pączka smażonego na głębokim oleju, któremu towarzyszy gorąca czekolada;
• una tostada con mermelada – tost z dżemem;
• pan tostado con aceite de oliva – grzanka z oliwą z oliwek;
• pan con tomate – grzanka ze smażonymi pomidorami na oliwie z oliwek;
• un bocadillo – kanapka, która może być podawana z różnymi składnikami, między innymi z:  
  • tortillą hiszpańską (un bocadillo de tortilla de patata),
  • szynką iberyjską (un bocadillo de jamón ibérico),
  • serem (un bocadillo de queso),
  • kalmarami (un bocadillo de calamares),
  • polędwicą (un bocadillo de lomo),
  • wegetariańska (un bocadillo vegetal).

W tym miejscu warto wspomnieć, że w Hiszpanii takie kanapki przygotowuje się z hiszpańskiego pieczywa przypominającego naszą bagietkę (a nie tradycyjnego bochenka chleba) i podaje się je z różnymi warzywami, sosami czy mięsem.

Obiad – pierwsze danie

Obiad Hiszpanów składa się z dwóch dań. Na pierwsze danie zwykle jedzą warzywa lub sałatki, a także treściwe zupy:

• Caldo gallego – rosół po galicyjsku; to tradycyjne danie Galicji,  zawierające fasolę (strączkową), ziemniaki, warzywa i wieprzowinę.
• Cocido madrileño – hiszpański gulasz; to tradycyjne danie Madrytu. Zrobione jest z duszonego mięsa (wieprzowiny, cielęciny, kurczaka lub jagnięciny) i chorizo (hiszpańska, wędzona i suszona kiełbasa wieprzowa) oraz warzyw: ciecierzycy, ziemniaków i marchewki.
• Gazpacho – hiszpańska zupa na zimno, w której pomidor jest głównym składnikiem, ale towarzyszą mu też inne, takie jak: papryka, ogórek, czosnek, cebula, chleb, oliwa z oliwek i ocet.
• Ajoblanco – białe gazpacho, czyli popularny hiszpański chłodnik, który jest typowym daniem Andaluzji i Estremadury. W składzie zawiera czosnek, zmielone migdały, chleb, wodę, oliwę i sól. Podaje się je z winogronami lub kawałkami melona.
• Menestra de verduras – zupa na bazie duszonych warzyw. Jest to typowe danie dla północnej Hiszpanii, a dokładniej Palencji, Nawarry i regionu La Rioja. Zawiera karczochy, fasolę (strączkową), fasolkę szparagową, kalafior, brokuły, szparagi, groszek, ziemniaki i marchewkę. Podaje się je z grzankami i jajkiem na twardo.
• Alcachofas fritas – karczochy smażone na głębokim tłuszczu, często podawane z majonezem. Danie składa się z trzech składników: karczochów, soli i oliwy z oliwek.
• Fabada – hiszpańska potrawa regionalna charakterystyczna dla Asturii. Jest to gęsta, rozgrzewająca zupa fasolowa z mięsem, przyrządzona z białej fasoli, która w Asturii nazywa się fabes.

Obiad – drugie danie

Na drugie danie Hiszpanie jedzą natomiast potrawy zawierające mięso lub ryby w czystej postaci bądź z dodatkami w postaci ryżu lub makaronu.

Przykładowe potrawy:

• Tortilla de patatas inaczej tortilla española – to jedno z najbardziej znanych dań kuchni hiszpańskiej. Często serwowane w formie tapas. Jest to rodzaj grubego omletu z ziemniakami i cebulą, przyrządzonego z jajek, ziemniaków oraz właśnie cebuli. Tortilla hiszpańska podawana jest również z innymi składnikami, przykładowo z morszczukiem (tortilla de merluza).
• Paella – jedno z flagowych dań Hiszpanii. Jest to tradycyjna potrawa hiszpańska na bazie ryżu. Wszystkie paelle mają w składzie ryż i szafran. Oryginalna jest paella walencka (paella valenciana), która oprócz głównych składników zawiera królika, kurczaka i fasolę szparagową. Również znana jest paella katalońska (paella catalana), która składa się z owoców morza: rożnych rodzajów krewetek lub małżów.
• Atún rojo con arroz – ryż w hiszpańskim stylu z warzywami i tuńczykiem. Zawiera tuńczyka, ryż, cebulę, czosnek, pomidora, paprykę czerwoną i zieloną, sól, oliwę oraz bulion warzywny.
• Cochinillo asado – pieczone prosię podawane z ziemniakami, sałatką i winem. Jest to typowe danie dla Kastylii i León, Segowii i Madrytu. Pozostałe składniki to cebula, sól, liść laurowy oraz oliwa z oliwek.
• Bacalao al pil-pil – dorsz w sosie pil-pil. Jest to charakterystyczna dla kuchni baskijskiej potrawa. Zawiera dorsza, paprykę, czosnek, chili i oliwę z oliwek.
• Patatas a la importancia – ziemniaki a la importancia, czyli panierowane ziemniaki z sosem. Jest to typowe danie dla Palencji. Zawiera ziemniaki, jajka, mąkę, cebulę, czosnek, oliwę, wodę, białe wino, szafran, świeżą pietruszkę i bulion warzywny.
• Pulpo a la gallega – ośmiornica po galicyjsku jest jednym z tradycyjnych dań w Galicji. Są to gotowane macki ośmiorniczki podawane na ziemniakach z oliwą i wędzoną papryką.

Deser

Posiłek kończy się tradycyjnym deserem. Poniżej kilka z nich:

• Flan – rodzaj deseru o konsystencji kremu. Jest to najpopularniejszy z hiszpańskich deserów, typowy dla Kantabrii. Zawiera mleko, cukier, jajka, wanilię i karmel. Smakuje zwłaszcza osobom lubiącym słodycze.
• Crema catalana – krem kataloński, czyli jeden z najsłynniejszych deserów przyrządzanych w Barcelonie. Jest podobny do crème brûlée. Zawiera żółtko jaj, cukier, mąkę, mleko, cytrynę i cynamon. 
• Arroz con leche – ryż na mleku, czyli pudding ryżowy. Jest to deser typowy dla Asturii. Zawiera ryż, mleko, cukier, cynamon, cytrynę i wodę. 
• Fruta de temporada – sezonowe owoce.
• Sobaos pasiegos – tradycyjne hiszpańskie ciasto biszkoptowe. Jest to deser typowy dla Kantabrii. Składa się z mąki, masła, cukru, jajek, soli i cytryny.
• Ensaimada – słodki wypiek maślany typowy dla Majorki. Zawiera mąkę, jajka, cukier, wodę, drożdże prasowane, smalec, cukier puder i sól.

Tutaj warto wspomnieć, że Hiszpania jest jednym z niewielu krajów na świecie, które zaczynają dzień od słodkich potraw, uważanych przez inne państwa bądź regiony tego półwyspu za desery. Tak więc, jeżeli wybierzecie się w podróż do regionu Kantabrii, w każdym barze znajdziecie sobaos pasiegos, a jeżeli polecicie na Majorkę, najprawdopodobniej zjecie na śniadanie ensaimadas.

Kolacja

Mieszkańcy Półwyspu Iberyjskiego zazwyczaj przyrządzają na kolację dania na ciepło: zupy, tortillę hiszpańską lub mięso i ryby. Wieczorem lubią zjeść również tapas, o których nie sposób zapomnieć, bowiem są kulturową wizytówką Hiszpanii i świetnym dodatkiem do napojów, głównie w barach. Tworzy się je z malutkich porcji różnego typu jedzenia. Tapas można znaleźć w każdym barze, rzadziej w restauracjach. Dzięki swojej różnorodności są ważną częścią hiszpańskiej kultury gastronomicznej.